کتاب عدل الهی

این کتاب در سال‌های حدود ۱۳۵۰ نوشته شده است و در آن شهید مطهری، تلاش کرده‌اند مسئله‌ی عدل الهی را، با توجه به ابعاد و بحث‌های گسترده‌ای که در خصوص این مسئله قرار دارد، برای همگان مطرح کنند. عدالت از مفاهیم بنیادین دینی بوده که همه ادیان الهی با هدف تحقق این اصل از سوی خدای متعال به واسطه انبیاء نازل گشته‌اند. مهم‌ترین دغدغه پیام‌آوران الهی بعد از شناخت خدا و نزدیک‌کردن انسان به او، ایجاد و بسط عدالت بوده‌است. دین اسلام نیز به عنوان خاتم ادیان، تحقق عدالت را در سرلوحه اهداف خود قرار داده‌است. در این خصوص باید خاطرنشان کرد که وجود ۲۹ آیه از قرآن در باب عدالت، شاهدی بر اهتمام اسلام بر این اصل است. لذا اهمیت این موضوع ما را بر آن داشت تا به بررسی مفهوم عدالت در اندیشه شهید مطهری بپردازیم. به طور کلی حقیقت دینی مایه مرکزی اندیشه شهید مطهری بوده و در ساختار اندیشه او، مفهوم عدالت در خدمت پویایی و پاسداری از دین در برابر شبهاتی بود که مکتب‌ها و جهان‌بینی‌ها آن را مطرح می‌کردند. بدین خاطر است که مضمون عدالت، حجم عمده‌ای از نوشتارها و سخنرانی‌های او را به خود اختصاص داده است. تقریر عدالت نزد شهید مطهری، برداشت عالمانه از دین بوده و عدالت مورد تاکید ایشان، ناشی از درد دین ماست. لذا او ناهنجاری‌های اجتماعی، آشفتگی روحی و جنایات اخلاقی و حتی عقده‌ها و جنایات را از بی‌عدالتی در جامعه دانسته و مانند فیلسوفانی همچون ارسطو و افلاطون که در فلسفه سیاسی خود در پی بهترین و عادلانه‌ترین نظام حکومت بودند، ایشان نیز به پیروی از اندیشه و عمل حضرت علی (ع)، عدالت را مبنای سیاست و فلسفه اجتماعی اسلام می‌دانستند و آن‌را ناموس بزرگ اسلام تلقی می‌کردند. مسئله عدل الهی یکی از مسائلی است که در طول تاریخ مورد بحث و مجادله‌ی دانشمندان اسلامی بوده است و فرقه‌های زیادی بر اساس اعتقادات گروه‌های مختلف در این مسئله، در اسلام به وجود آمده است. مهم‌ترین سوال در باب عدل الهی این است که خداوند بر اساس عدل عمل می‌کند یا هر کاری که خداوند انجام داد عدل است. این سوال را اینگونه می‌توان توصیف کرد که آیا ممکن است مثلاً خداوند در روز قیامت، مومنی را به جهنم ببرد و کافری را روانه‌ی بهشت کند، یا این کار، بر اساس قوانینی که بر افعال خدا حاکم است ناشدنی و مردود است؟ در این کتاب سعی شهید مطهری بر این بوده است که این مسئله‌ی دقیق و بغرنج فلسفی را به زبانی ساده و همه‌فهم، برای مخاطبانش بیان کند.